Istoty duchowe anioły cz. 1

 

Anioły

          Bazując na przekazach historycznych z okresu przedsemickiego (ok. 3600 lat przed Chr.) już Sumerowie wprowadzili do swojej religii zastępy aniołów, traktowanych jako orszak króla niebios. Przekonanie o istnieniu aniołów występowało we wszystkich starożytnych religiach bliskowschodnich (zob. hasło: «Angelologia» [w:] "Encyklopedia katolicka", tom I, Wyd. TN KUL, Lublin 1985, kol. 549). Ich rozumowanie było proste: "co to za król, który nie ma swojego wojska i orszaku?" Władza królewska zawsze miała charakter sakralny (i vice versa). Poddani uważali swojego władcę za przedstawiciela bóstwa. Władca był synem boga, a jego władza i urząd pochodziły od boga. To sprzężenie zwrotne wzajemnie na siebie oddziaływało.

          Kiedy powstawała religia semicka (ok. 2000 lat przed Chr.) na wzór religijnych tradycji wielkich kultur mezopotamskich: sumeryjskich, akadyjskich, babilońskich, asyryjskich, hetyckich, zapożyczono do niej anioły jako byty duchowe. Tradycje te, jak i Stary Testament, przedstawiały Jahwe jako potężnego władcę, który posiada dwór niebieski, obejmujący różne kategorie sług anielskich, a nawet całe ich zastępy lub armie (1 Krl 22,19; Iz 6,2–3; Ps 148,2; Job 1,6–12; 2,1–6) ("Encyklopedia katolicka", tom I, Wyd. TN KUL, Lublin 1985, kol. 549).

          W Katechizmie Kościoła Katolickiego (KKK) w paragrafie 329 (s. 86) czytamy: „Anioł” oznacza funkcję, nie naturę. Natomiast w paragrafie 330 (s. 86) KKK głosi tezę, że aniołowie są osobnymi bytami, mającymi rozum i wolę, co jest sprzeczne z definicją istnienia aniołów przez działanie. W Księdze Malachiasza czytamy: „Oto Ja wyślę anioła mego, aby przygotował drogę przede Mną” (Ml 3,1). Egzegeza odczytuje w tych słowach Jana Chrzciciela jako anioła „wysłannika” Przymierza, Mesjasza przychodzącego na sąd Boży (przypis do Ml 3,1). Można zatem wysnuć wniosek, że nie istnieje posłaniec (Anioł) jako byt sam z siebie, mający własną wolę i świadomość, czyli jako konkretna osoba.

          „Anioł stróż” to koncepcja pochodząca od Platona. Opiekuńczy «daimon» (duch) człowieka, który powstaje w momencie urodzenia i towarzyszy mu nawet po śmierci.

          Aniołem jest ten, który otrzymał funkcję posłańca. Samo słowo „posłaniec” jest ogólnym pojęciem (uniwersalia – nominalizm pojęciowy – pogląd filozoficzny sformułowany w średniowiecznym sporze o uniwersalia, który odmawia realnego (czyli poza umysłem i mową ludzką) istnienia pojęciom ogólnym, uznając je za nazwy służące jedynie do komunikacji językowej, np. «duch pesymizmu»). Nominalizm często wiąże się z empiryzmem i pozytywizmem. Przeciwstawnym poglądem jest realizm pojęciowy. Według nominalistów każdemu pojęciu odpowiadają jednostkowe, konkretne przedmioty, czyli desygnaty. Realnym posłańcem jest ten, któremu tę funkcję przypisuje się. W Piśmie Świętym można znaleźć inne perykopy, które to potwierdzają. „Anioł Pański” – nazwa Boga w odsłonie widzialnej: „znalazł Hagar na pustyni u źródła przy drodze wiodącej do Szur” (Rdz 16,7). Dosłownie „wysłannik Pana”, różny od innych aniołów występujących w Piśmie Świętym, jest określeniem objawiającego się Boga w tym urywku oraz w wielu innych tekstach. Tym aniołem jest sam Bóg. „Anioł Pana zstąpił z Gilgal do Bokim i rzekł” (Sdz 2,1). „Anioł Pana” – widziany niejako jako Jego sobowtór (Rdz 16,7) – ukazał się uprzednio Jozuemu w Gilgal (Joz 5,13–15). Takie zjawienie się anioła (wodza zastępów Pańskich, czyli samego Boga) miało charakter ostrzeżenia (por. Sdz 6,7–10). „A oto przyszedł Anioł Pana i usiadł pod terebintem w Ofra” (Sdz 6,11). Tu „Aniołem Pana” (obrazem Boga) jest Gedeon (przypis).

          W Księdze Estery aniołem nazwano Kserksesa, króla perskiego: „Ujrzałam cię, panie, jak anioła Bożego” (Est 5,2a).

           W Nowym Testamencie – podobnie jak w Starym Testamencie – anioł jest przede wszystkim określeniem funkcji. Pismo Święte nie zawiera wyraźnego stwierdzenia, czy każdy człowiek ma swego anioła stróża. Kościół nie sprecyzował tej kwestii i nie uznał jej za dogmat wiary.

          Św. Hieronim pisał: „Wiele w Piśmie Świętym powiedziano wedle widzenia i rozumienia ludzi, którzy żyli w czasie jego powstania, a nie wedle rzeczywistego stanu rzeczy” (Migne PL 25, 888 C). Z założenia rola aniołów była służebna: „Czyż nie są oni wszyscy duchami przeznaczonymi do usług, posłanymi na pomoc tym, którzy mają posiąść zbawienie?” (Hbr 1,14).

           Łukasz w Dziejach Apostolskich tak opisuje Boga: „Po czterdziestu latach ukazał mu się na pustyni góry Synaj anioł Pański w płomieniu ognistego krzaka” (Dz 7,30, por. Wj 3,14).

          Ks. prof. Włodzimierz Sedlak pyta: „Kto w drugim nigdy nie rozpoznał anioła, którego Bóg posłał?”. Sugeruje, że aniołem może być każdy człowiek powołany przez Boga.