Księga Tobiasza (Tb 1–14)

          Księga Tobiasza jest opowiadaniem fikcyjnym o pewnej rodzinie izraelskiej uprowadzonej do niewoli (Niniwy). Z opowiadania można odczytać, że w niewoli żyli Żydzi, którym bardzo dobrze się powodziło. Byli zamożni i poważani. Księga zawiera wiele pouczeń moralnych, modlitw i hymnów. Ostatnia redakcja nastąpiła w III–II w. przed Chr.

          Oto kilka pouczeń moralnych z tekstu: Nie wolno nam bowiem jeść niczego, co pochodzi z kradzieży (Tb 2,13). Szanuj swoją matkę i nie zapomnij o niej przez wszystkie dni jej życia! Czyń to, co jej się będzie podobać, i nie zasmucaj jej duszy żadnym uczynkiem (Tb 4,3). Przez wszystkie dni twojego życia spełniaj uczynki miłosierne i nie chodź drogami nieprawości, ponieważ ci, którzy właściwie postępują, doznają powodzenia we wszystkich swych czynach (Tb 4,5–6). Nie odwracaj twarzy od żadnego biedaka, a nie odwróci się od ciebie oblicze Boga  (Tb 4,7). Nie pij wina aż do upicia się i niech pijaństwo nie idzie z tobą w drogę (Tb 4,15). Nie dla rozpusty biorę tę siostrę za żonę, ale dla związku prawego (Tb 7,7).

          Anioł Rafał tak poucza: Ogłaszajcie przed wszystkimi ludźmi dzieła Boże, jak są godne uwielbienia, i nie wahajcie się wyrażać Mu wdzięczności. Ukrywać tajemnicę królewskie jest rzeczą piękną, ale godną pochwały jest rozgłaszać i wysławiać dzieła Boże. Czyńcie dobrze, a zło was nie spotka. Lepsza jest modlitwa ze szczerością i miłosierdzie ze sprawiedliwością, aniżeli bogactwo z nieprawością. Lepiej jest dawać jałmużnę, aniżeli gromadzić złoto. Jałmużna uwalnia od śmierci i oczyszcza z każdego grzechu. Ci, którzy dają jałmużnę, nasyceni będą życiem (Tb 12,7–9 ).

          Temat nawrócenia się ludów pogańskich na wiarę w prawdziwego Boga oraz ich pochód do Jerozolimy występuje również w Księdze Tobiasza. Tak jak nawróceni ludzie wracają do Jerozolimy – świętego miasta, tak i wszystkie narody na całym świecie nawrócą się i prawdziwie czcić będą Boga (Tb 14,6).