Księga Jeremiasza to jedna z ksiąg prorockich Starego Testamentu, zaliczana do tzw. proroków większych. Autorem jej jest Prorok Jeremiasz, syn kapłana Chilkiasza z Anatot. Prorok działał ok. 627–586 przed chr. (od króla Jozjasza do zburzenia Jerozolimy przez Babilończyków). Był to schyłek Królestwa Judy – narastające zagrożenie ze strony Babilonii, upadek Jerozolimy, początek niewoli babilońskiej. Jeremiasz działał głównie w Jerozolimie i okolicach, często spotykał się z oporem, prześladowaniami i odrzuceniem. Jeremiasz potępia bałwochwalstwo i niesprawiedliwość społeczną. Upadek Judy jest przedstawiony jako konsekwencja grzechu.
Jeremiasz zapowiada Nowe Przymierze (Jr 31,31–34), w którym Prawo będzie wpisane w serca ludzi. Prorok dzieli się swoimi emocjami, lękiem i wiernością.Przez liczne prześladowania Jeremiasz często nazywany jest „prorokiem płaczu”. Księga jest spisana częściowo przez proroka, a częściowo przez jego sekretarza Barucha.
Występują różnice między tekstem hebrajskim (Masoreckim) a grecką Septuagintą – w Septuagincie księga jest krótsza o ok. 1/7. Napisana jest w mieszanym stylu poezji i prozy, zawierają mocne obrazy symboliczne (np. jarzmo, dzban gliniany, pas lniany).
Słowa: "Zanim ukształtowałem cię w łonie matki, znałem cię; nim przyszedłeś na świat, poświęciłem cię” (Jr 1,5) sugeruje o tym, że życie człowieka ma swój początek w Bożym zamyśle jeszcze przed chwilą poczęcia. Bóg, jako Stwórca, nie tylko obdarza człowieka wyjątkowymi talentami, predyspozycjami i zdolnościami, ale również powierza mu określoną misję do spełnienia. Oznacza to, że każdy z nas nosi w sobie niepowtarzalne powołanie, które staje się zadaniem na całe życie. Odkrywanie i realizacja tego powołania jest odpowiedzią na Boże zaproszenie, a zarazem drogą do pełni człowieczeństwa i świętości.
Werset: "Izrael jest świętością Pana” (Jr 2,3) podkreśla szczególny status narodu wybranego w Bożym planie zbawienia. To wybranie, zakorzenione w przymierzu zawartym z Abrahamem i potwierdzonym przez Mojżesza, oznaczało powierzenie Izraelowi wyjątkowej misji: zachowania wiary w jedynego Boga oraz bycia znakiem Jego obecności pośród narodów. Choć na pierwszy rzut oka może się to wydawać sprzeczne z Bożym uniwersalizmem, w rzeczywistości jest elementem Jego zbawczego zamysłu obejmującego całą ludzkość. Bóg rozpoczął dzieło od jednego narodu, by przez niego przygotować drogę do powszechnego objawienia się zbawienia w Jezusie Chrystusie. W Nowym Testamencie ta misja znajduje wypełnienie: Chrystus, jako Mesjasz Izraela, staje się Zbawicielem wszystkich narodów, a Kościół – nowy Lud Boży – obejmuje ludzi z każdego języka, ludu i narodu (por. Ap 7,9). Wybranie Izraela jest więc nie zaprzeczeniem, lecz fundamentem Bożego uniwersalizmu, w którym obietnice dane jednemu narodowi stają się błogosławieństwem dla całego świata.
Interesujące i zarazem surowe są słowa proroka Jeremiasza odnoszące się do fałszywych proroków: "Prorocy są tylko wiatrem i brak w nich słowa Pańskiego” (Jr 5,13). Ten obraz „wiatru” wskazuje na ich pustosłowie, brak duchowej treści i zakorzenienia w Bożym objawieniu. Jeremiasz demaskuje w ten sposób ludzi, którzy, powołując się na autorytet prorocki, głoszą własne myśli zamiast Bożego przesłania. Jest to przestroga aktualna również dziś – w świecie, w którym łatwo ulec głosom głośnym, ale pozbawionym prawdy. Prawdziwy prorok nie mówi z siebie, lecz jest narzędziem, przez które przemawia Bóg, a jego słowo niesie życie i nawrócenie, a nie jedynie efektowny dźwięk.
Jeszcze bardziej brzmią słowa: "od proroka do kapłana - wszyscy popełniają oszustwa." (Jr 6,13). Ukazują sytuację duchowego kryzysu, w której zepsucie obejmuje całe przywództwo religijne Izraela. Nie chodzi tu o pojedyncze przypadki, lecz o powszechne zjawisko — ci, którzy mieli być przewodnikami w wierze, stali się źródłem zgorszenia. Jeremiasz nie waha się zdemaskować obłudy: prorocy, zamiast wiernie przekazywać słowo Boże, głoszą własne wizje i uspokajające kłamstwa; kapłani, zamiast strzec świętości kultu, wykorzystują swój urząd dla korzyści i wpływów. Taki upadek autorytetów prowadzi do osłabienia całego narodu, bo gdy „światło” przewodników gaśnie, lud pogrąża się w ciemności moralnej. Przesłanie to jest uniwersalne — każdy czas i każda wspólnota musi czuwać, by władza duchowa pozostała służbą prawdzie, a nie narzędziem manipulacji.
Jeremiasz nie szczędzi również słów krytycznych kapłanom: "Albowiem nawet prorok, nawet kapłan postępują haniebnie" (Jr 23,11) odsłania dramat sytuacji, w której ci, którzy powinni być strażnikami wierności Bogu, sami stają się winni moralnego upadku. Jeremiasz wskazuje, że problem dotyczy nie tylko pojedynczych osób, ale obejmuje całe środowisko przywódców duchowych. Haniebne postępowanie, o którym mowa, to zapewne bałwochwalstwo, kłamstwo, korupcja i fałszowanie Bożego przesłania. To szczególnie bolesne, bo zło uderza w samo serce życia religijnego Izraela – w proroków i kapłanów, którzy mieli być wzorem. Jeremiasz pokazuje, że grzech przewodników jest gorszy niż upadki zwykłych ludzi, ponieważ niszczy zaufanie do Boga i depcze Jego imię. Tekst jest przestrogą, że każdy autorytet duchowy musi być stale oczyszczany przez wierność prawdzie i pokorę przed Bogiem, inaczej jego posługa staje się zgorszeniem.
Jeremiasz ukazuje Boga jako wiernego, ale też wymagającego. W całej księdze powraca napięcie między Bożą sprawiedliwością a Jego miłosierdziem. Prorok nie głosi taniego optymizmu – ostrzega przed sądem i wezwaniem do nawrócenia, podkreślając, że przymierze wymaga wierności sercem, a nie tylko rytuałem.
Księga jest mocno zakorzeniona w realiach upadku Królestwa Judy (VII–VI w. p.n.e.). Jeremiasz jest świadkiem i komentatorem burzliwych wydarzeń politycznych – najazdów babilońskich, zniszczenia Jerozolimy, niewoli. To czyni ją dokumentem historyczno-duchowym tamtej epoki.
Jeremiasz nie boi się mówić prawdy wbrew większości, nawet jeśli oznacza to odrzucenie i prześladowania. Jest prorokiem „płaczącym” – głęboko przeżywa los swojego ludu. Jego przesłanie jest wciąż aktualne: ostrzega przed fałszywymi prorokami, religią pozbawioną serca, duchową obojętnością i moralnym kompromisem.
Księga Jeremiasza to tekst trudny, wymagający, ale niezwykle cenny. Nie daje łatwych pocieszeń, lecz prowadzi do głębszego rozumienia, że Bóg oczekuje prawdziwej relacji, a nie pozorów pobożności. Jest jednocześnie księgą sądu i nadziei – zapowiada Nowe Przymierze zapisane nie na kamiennych tablicach, lecz w sercach ludzi (Jr 31,31-34).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz