Księga Mądrości Syracha, nazywana także Eklezjastyk, jest jednym z tych starożytnych dzieł, które mimo upływu wieków wciąż potrafią mówić do człowieka prostym, a zarazem przenikliwym językiem. W tradycji Kościoła katolickiego i prawosławnego należy do ksiąg deuterokanonicznych, choć w kanonie żydowskim i protestanckim jej nie znajdziemy. Jej autorem był Jezus, syn Syracha – mędrzec z Jerozolimy, żyjący około dwóch stuleci przed narodzeniem Chrystusa. Pisał w języku hebrajskim, ale większość jego słów znamy dziś z greckiego przekładu, sporządzonego przez wnuka w 132 roku przed Chrystusem.
To nie jest księga teologicznych definicji ani skomplikowanych traktatów. Syrach przemawia jak doświadczony ojciec, który siada obok syna, by opowiedzieć mu o tym, co naprawdę liczy się w życiu. W jego słowach pobrzmiewa mądrość pokoleń Izraela, ugruntowana w Prawie Bożym, ale spleciona z obserwacją codzienności – tej zwyczajnej, w której człowiek mierzy się z pracą, rodziną, przyjaźnią, gniewem, zazdrością i pokusą łatwej drogi.
Autor uczy, że początek wszelkiej mądrości tkwi w bojaźni Bożej – nie w lęku, lecz w głębokim szacunku wobec Stwórcy, który daje życie i kierunek. To z niej wyrasta sprawiedliwość, cierpliwość i pokora; to ona chroni przed chciwością, pychą i nieopanowanym gniewem. Syrach przestrzega przed ostrym słowem i plotką, które potrafią ranić głębiej niż miecz. Wskazuje na wartość przyjaźni, ale i ostrożność w doborze towarzystwa. Mówi o roli męża i żony, o obowiązku dzieci wobec rodziców, o tym, że praca – choć nieraz trudna – jest drogą błogosławieństwa, a lenistwo – początkiem upadku.
Nie brakuje w jego dziele momentów poetyckich. W «Pochwale Ojców» przywołuje bohaterów dziejów Izraela – od Adama po arcykapłana Szymona – by przypomnieć, że historia wiary jest jak rzeka, w której kolejne pokolenia czerpią z tego samego źródła.
Czytając Księgę Mądrości Syracha, można odnieść wrażenie, że jej słowa powstawały nie tylko w cieniu świątynnych murów, ale także na zatłoczonych ulicach Jerozolimy, w domach kupców i rolników, w miejscach, gdzie życie toczy się zwyczajnym rytmem. To właśnie w tej codzienności autor szuka objawienia – w cierpliwej pracy, w sprawiedliwym sądzie, w słowie, które buduje, a nie niszczy.
Syrach nie obiecuje łatwego życia. Obiecuje natomiast, że życie przeżyte w harmonii z Bogiem i ludźmi – z poszanowaniem tradycji, mądrości starszych i prawdy zapisanej w sercu – jest życiem pełnym sensu. Dlatego jego przesłanie można streścić w jednym zdaniu: "Początkiem mądrości jest bojaźń Pańska” (Syr 1,14). To zdanie, wypowiedziane ponad dwa tysiące lat temu, brzmi dziś tak samo aktualnie, jak w czasach autora.
Jak zinterpretować werset w Księdze Syracha: "Cała mądrość od Boga pochodzi i jest z Nim na wieki" (Syr 1,1). Jego interpretacja może być rozumiana na kilku płaszczyznach. Źródłem wszelkiej prawdziwej mądrości jest Bóg — nie tylko tej „religijnej”, ale też wszelkiej zdolności właściwego rozumowania, rozeznawania dobra od zła, a nawet kreatywnego myślenia. Człowiek może ją odkrywać, ale nie „wytwarza” jej sam z siebie. W tym sensie mądrość jest darem, nie tylko efektem pracy intelektualnej. „Jest z Nim na wieki” podkreśla, że mądrość nie jest zmienna jak ludzkie mody — ma odwieczne, boskie źródło. Jeśli chcemy prawdziwie mądrze postępować, warto szukać bliskości z Bogiem, bo On jest źródłem światła dla sumienia. To jest zaproszenie do pokory: choć zdobywamy wiedzę, mądrość wymaga uznania, że ostateczne światło do jej zrozumienia pochodzi od Stwórcy.
W księgach mądrościowych (np. Przysłów, Mądrości, Syracha) mądrość jest ukazywana prawie jak osoba, bliska Bożej naturze (w chrześcijaństwie często interpretowana w odniesieniu do Chrystusa lub Ducha Świętego). Ten werset otwiera Księgę Syracha jak motto, mówiąc: zanim zaczniesz czytać rady o życiu, pamiętaj, że ich prawdziwe źródło jest w Bogu.
Werset Syr. 1,1 wydaje się sprzeczny z wersetem: "Jako pierwsza przed wszystkim stworzona została mądrość, "
Syr 1,1 brzmi, jakby mądrość była wieczna, „współistniejąca” z Bogiem.
Syr 1,4 mówi: "Mądrość została stworzona przed wszystkim” – co sugeruje, że mądrość ma początek. Czy nie ma tu sprzeczności? Jak to pogodzić?
"Jest z Nim na wieki” – oznacza, że mądrość w swojej pełni i źródle istnieje w Bogu odwiecznie, bo jest częścią Jego natury. Bóg nigdy „nie był” bez mądrości.
"Została stworzona” – chodzi o to, że pewien przejaw mądrości został udzielony stworzeniu. W tym sensie powstała „mądrość dla ludzi” lub „mądrość w dziełach stworzonych”. Można to porównać do promieni słońca: samo słońce jest odwieczne w tym obrazie, ale każdy promień „zaczyna się” w momencie, gdy dociera do określonego miejsca.
W chrześcijaństwie „Mądrość” bywa utożsamiana z odwiecznym Słowem – Logosem (Chrystusem), który jest współistotny Ojcu i nie jest stworzony.
Natomiast „stworzenie mądrości” w Syr 1,4 odnosi się do tego, że Bóg „ustanowił” mądrość jako zasadę porządku w świecie stworzonym – nie do samej Boskiej istoty Mądrości. Krótko mówiąc:
Odwieczna mądrość – to sam Bóg i Jego plan.
Stworzona mądrość – to sposób, w jaki Bóg udziela tej mądrości światu i ludziom, aby mogli w niej uczestniczyć.
Polecam sięgnąć do Pisma Świętego – skarbnicy mądrości bez końca.”
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz