Tacjan Syryjczyk

          Postać Tacjana Syryjczyka jest historycznie kontrowersyjna. Trudno go zaliczyć do judeo-chrześcijan, czy gnostyków. Pewne jest, że był przedstawicielem enkratyzmu (czystości seksualnej). Był Asyryjczykiem, poganinem, który nawrócił się w drodze do Rzymu będąc uczniem Justyna. Po męczeńskiej śmierci Justyna Tacjan wrócił na Wschód stał się bardziej radykalny w swych poglądach enkratycznych. Odrzucał małżeństwo oraz spożywanie mięsa, picie wina (zwolennicy Tacjana używali tylko wody). Twierdził, że po to właśnie Chrystus przyszedł na świat, aby ludzi uwolnić od błędów i od związku płciowego części ciała męskich i żeńskich.

        Ciekawie odczytywał opis stworzenia: niech się stanie światło (Rdz 1,3)  jako pytanie, a nie jako wyraz boskiej władzy stwórczej. Pisał poprawną greką, ale krytykował wszystko, co było greckie. Był apologetą oraz autorem Mowy do Greków (Oratio ad Graecos), w którym to utworze mocno zaatakował niemoralne mity pogan, ich kult, a także poglądy filozofów oraz bałwochwalczą sztukę.

          Różne praktyki religijne pomiędzy Wschodem i Zachodem powodowały zatargi między Rzymianami a Azjatami. Próbowano je łagodzić. Namawiano do tolerancji. Tam gdzie się nie udawało dochodziło do rozłamów.

          Abstynencja seksualna rodzi odruchy obronne. Potrzeby ciała trudno oszukać. Można je jedynie maksymalnie wyciszać. Nie wszystkim się to udaje. Często dochodzi do dewiacji seksualnych. Przykładem może być wykryta i upubliczniona, ostatnimi czasy, nieobyczajność księży.

Doktryna monarchianizmu  uważa, że Syn i Duch Święty są jedynie mocami Boga Jedynego, tak jak to rozumiał judaizm. Zakładała ona jedność Bożej substancji i osoby ontycznej. A zatem w Jezusie Chrystusie przejawiła się jedynie osoba Boga. Wyróżnia się dwie odmiany monarchanizmu:

– Adopcjanizm

– Modalizm (wczesny, póżniejszy – sabelianizm)

Adopcjaniści twierdzili, iż Chrystus był jedynie człowiekiem, natchnionym przez Ducha Świętego.

Modaliści natomiast zacierali różnice pomiędzy Ojcem, Synem i Duchem Świętym.

Warto porównać doktrynę monarchianizmu z tezą filozoteizmu, mówiącą, że Duch Święty, Syn Boży i Bóg są tym samym Aktem działającym (dynamiczny obraz Boga i świata).