Doktryna powstała w I i II wieku na bazie
grecko-egipskiego hermetyzmu (od mitologicznego syna Zeusa Hermesa) pogańskiego,
dualizmu (istnienie dwóch równorzędnych sił, dobra i zła, światła i ciemności)
Boga oraz gnozy (wiedzy o Bogu). Gnoza oznacza wiedzę, która ma człowiekowi
przynieść wyzwolenie i zbawienie. Wyraża też obcość człowieka w świecie. Wiedza ta jest pochodzenia boskiego. Nie
może ona być przekazana człowiekowi przez nauczycieli lub teksty, a jedynie
poprzez bezpośredni kontakt z boskością. W gnozie zawarta jest pewna wizja
rzeczywistości, w tym Boga, powstania niebios i świata, człowieka i zbawienia. Świat
materialny traktowała jako sferę złych mocy. Nie da się ona do końca sprowadzić
do synkretycznej mieszanki, choć
oczywiście wiele zawartych w niej elementów ma swoje odniesienie do innych
religii, a także do filozofii greckiej. "Gnoza odrzuca historię,
odrzuca więc i prawdziwe wcielenie Boga i konsekwentnie dąży do doketyzmu,
według którego Jezus nie był prawdziwym człowiekiem. Miał tylko pozorne ciało,
które wisiało na krzyżu i umarło. Gnoza odrzuca Stary Testament, a uznaje tylko
Nowy Testament jako ewangelie o Chrystusie"[1].
Gnostycyzm (od greckiego gnosis, czyli „wiedza”)
to zespół różnych systemów religijnym w pierwszych wiekach. Nie przekształcił
się w system religijny, ale miał licznych zwolenników, którzy wyznawali różne,
często sprzeczne zapatrywania. Łączył ich wszystkich pogląd, że do zbawienia
potrzebna jest wiedza ezoteryczna (tajemna). Wiedza ta opierała się na
duchowych objawieniach i naukach zaczerpniętych z religii greckiej, perskiej,
babilońskiej, egipskiej, judejskiej i chrześcijańskiej (synkretyzm).
Niejednokrotnie spotkania gnostyków miały charakter orgii seksualnych, którym
nadawano wymiar kultu. Jedna z najbardziej wpływowych gałęzi gnostycyzmu –
manicheizm – wywarła piętno na wschodnich religiach – docierając aż do Chin, a
także na zachodnich – przejawiając się w średniowiecznym ruchu bogomiłów i
katarów, a także we współczesnych kierunkach ezoterycznych, na przykład w
teozofii (światopogląd religijno-filozoficzny o charakterze panteistycznym). Stanowi jedną z
form, w jakich rozwija się gnoza.
Gnostycyzm w sumie powodował ogromny zamęt w głowach i oddalał od
religijnej Prawdy. Bogu przeciwstawiano innych architektów świata (demiurga).
Człowieka spostrzegano jako więźnia ciała, otoczonego wrogością losu. Życie uważano
za pasmo złudzeń i marzeń sennych. Gnostycy
głosili istnienie prawdy hermetycznej, ukrytej, co stawiało ją w rzędzie
religii rozumianych tylko przez wybranych. Zjawisko to było negatywne. Należało
więc walczyć z pregnozą.
Na bazie gnostycyzmu
pojawiła się magia i powstawały sekty judeo-
chrześcijańskie.
Zwolennicy
gnostycyzmu zwani gnostykami dla przezwyciężenia greckiego dualizmu stworzyli
tzw. teorię eonów czyli pośrednich ogniw. Najsłynniejsza była teoria o 7
eonach. Eony stanowią według nich pewną całość, którą nazywali wspólnotą
albo pełnią (pleroma). Dostrzegając w świecie stopniowość usiłowali
również podzielić ludzi na 3 kategorie, tych co posiadają tylko ciało, czyli chylików,
na tych co posiadają dusze, czyli psychików i na tych co posiadają
ducha pneumatyków. Siebie
uważali za pneumatyków, mędrców, którzy mają wiedzę.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz