Pius XII (1939–1958)

          Piusa XII (1939–1958) wybrano po jednodniowym konklawe, w pół roku przed II wojną światową. Wcześniej był nuncjuszem apostolskim w Niemczech. Z Niemcami łączyła ich nienawiść do komunizmu. Papież wzywał do rokowań, aby uniknąć wojny. Chcąc uzyskać sympatię wielkich, wysłał do generała Franco 1 kwietnia telegram, w którym udzielał mu błogosławieństwa. Podobnie wysłał pisma z gratulacjami do narodu hiszpańskiego, który stanął w obronie ideałów i cywilizacji chrześcijańskiej. Tragedia Guernice[1] nie była brana pod uwagę.

          W dniu napaści Hitlera na Związek Radziecki konferencja biskupów niemieckich wysłała do Hitlera telegram, gratulując mu przedsięwzięcia zbawiennej dla Europy „krucjaty”. Czy było to uzgodnione z papieżem?

          Dziwne jest też milczenie papieża wobec masakry narodu żydowskiego. Jedynie dwukrotnie (1942, 1943) wspomniał o losach Żydów.  Obrońcy papieża twierdzą, że nie chciał pogarszać losu tych nieszczęśników. Niestety papież nie uratował ani jednego niewinnego żydowskiego dziecka od krematorium. Jezus walczył biczem, gdy przyszła właściwa godzina. Papież ograniczał się do form dyplomatycznych. Z drugiej strony wiele żydowskich osobistości znalazło schronienie w Watykanie. Ta działalność nie była ryzykowna, bowiem Watykan cieszył się neutralnością. Po wojnie Watykan ułatwiał wyjazd i znalezienie schronienia w Ameryce Łacińskiej całkiem pokaźnej grupce nazistowskich zbrodniarzy.

          Papież wykazał się większą odwagą w walce z komunistami. W 1949 roku polecił rozwiesić we wszystkich parafiach dekret nakładający klątwę na wszystkich marksistów i każdego, kto udzieli wsparcia partii komunistycznej.

          Pius XII 1 listopada 1950 r. ogłosił dogmat o Wniebowzięciu Maryi Panny: Niepokalana matka Boga, Maryja, zawsze dziewica, po zakończeniu ziemskiego życia, z duszą i ciałem została wzięta do chwały niebieskiej. Dogmat ten jest przykładem ciągłego rozbudowywania przez Kościół  legendy maryjnej[2] .

          W encyklice Divino aflante spiritu zachęcał do studiów nad Pismem świętym. Jednak w encyklice Humani generis nakreślił ograniczenia w tych badaniach, co spowodowało rozczarowanie i protest uczonych. Wskazywała ona, że każda praca winna być poddana ocenie władz kościelnych[3].  Pius XII zniósł zasadę ścisłego postu przed Pierwszą Komunią Świętą. 

          U schyłku życia papież stawał się coraz bardziej autorytatywny. Etykieta watykańska nasuwała skojarzenia z dworem faraona. Przechodząc przed drzwiami papieskiej sypialni należało przyklękać itp.

---

[1] Baskijskie miasto Guernica, które 26 kwietnia 1937 roku zostało zbombardowane przez niemiecki korpus Legion Kondor, wchodzący w skład Luftwaffe. Podczas hiszpańskiej wojny domowej w latach 30. XX wieku miasto opowiedziało się po stronie lewicowego rządu republikańskiego.

[2] Obecnie rozważa się kolejne dogmaty o niepokalanym poczęciu matki Maryi Anny oraz dogmat o współuczestniczniu Maryi w męce Jezusa Chrystusa.

[3] Moje trzy pierwsze książki wydawane w wydawnictwie katolickim JEDNOŚĆ w Kielcach musiały być  (obecnie również) zaopiniowane przez osoby kompetentne. Wybrałem profesorów KUL z najwyższej półki. Kardynał Ratzinger odważył się opisać szkodliwe dla reputacji Kościoła skutki takich żądań.