Syllabus odc. 1/4

          Syllabus jest  katalogiem (informacją) ważniejszych błędnych opinii w tej epoce upowszechnianych, które już poprzednio zostały w dokumentach wydanych przez tego papieża zakwestionowane. Są wśród nich i poglądy teologiczno-filozoficzne względnie moralne, i sądy historyczne, prawne i polityczne na temat Kościoła. Streszczono je i zdefiniowano z prawniczą ścisłością. Wszystkie uznał Pius IX (1846–1878) za błędne, nie wskazując jednak, które formalnie stanowiłyby herezję.

Wstępna prezentacja niektórych przedstawionych zagadnień.

Uwaga. Cytaty z Syllabusa są opiniami z którymi Kościół się nie zgadza!

S: Nie istnieje żaden najwyższy, pełen mądrości i opatrzności byt boski, który byłby różny od wszechrzeczy; Bóg jest tym samym, co natura rzeczy, a więc podlega zmianom; Bóg rzeczywiście staje się w człowieku i w świecie, tak że wszystko jest Bogiem i ma samą substancję Boga; jedną więc i tą samą rzeczą jest Bóg ze światem, jak również duch z materią, konieczność z wolnością, prawda z fałszem, dobro ze złem, sprawiedliwe z niesprawiedliwym.

F: Bóg jest ideą bezwzględnie potrzebną i logiczną koniecznością istnienia świata. Dla wierzących będzie ona przedmiotem wiary, dla ateistów może być hipotezą tłumaczącą. Bogu przysługuje istnienie konieczne, pozostałym bytom tylko możliwe (Awicenna, 980–1037). Zdanie: Bóg rzeczywiście staje się w człowieku może być wykorzystany do stwierdzenia, że idea Boga, Jego dary, zamysł odkupieńczy przez Syna są zakotwiczone w każdym człowieku i to przez człowieka Bóg się ujawnia i ujawnia swoje zamysły. Pismo święte jest produktem wtórnym i pochodzi z odczytania tego, co Bóg zapisał w duszy.

S: Należy zaprzeczyć wszelkiemu działaniu Boga w ludziach i świecie.

F. Dokładnie odwrotnie. Bóg jest Bogiem dynamicznym, działa bez przerwy. stale podtrzymuje świat w istnieniu.

S. Rozum ludzki, całkiem bez liczenia się z Bogiem, jest jedynym sędzią prawdy i fałszu, dobra i zła; jest on sam sobie prawem, a jego naturalne możliwości wystarczają do zapewnienia dobra ludziom i ludom.

Wszystkie prawdy religii wypływają z wrodzonych możliwości rozumu ludzkiego; stąd rozum jest najwyższą normą, wedle której człowiek może i powinien uzyskiwać znajomość prawd wszelkiego rodzaju.

F. Bez darów i łaski Boga nic nie jest możliwe w świecie. On jest motorem wszystkiego.

S. Objawienie Boże jest niedoskonałe, a zatem podlega postępowi, stałemu i nieokreślonemu, który odpowiada postępowi rozumu ludzkiego.

F. Można tak powiedzieć. Objawienie jest przekazywane przez człowieka stąd jego niedoskonałość. Wraz z postępem nauki Objawienie Boże może być lepiej wyjaśniane.

S. Wiara Chrystusowa sprzeciwia się rozumowi ludzkiemu; Boże Objawienie nie tylko niczego nie przynosi, ale wręcz szkodzi doskonaleniu człowieka.

F. Bzdura. Nauka Jezusa była wypowiedziana przez Człowieka i to w sposób ludzki. Powinna być więc zrozumiała. Wszelkie próby detronizacji nauki Jezusa Chrystusa były nieudane.

S: Proroctwa i cuda przedstawione i opowiedziane w Piśmie Świętym są poetyckimi zmyśleniami, a tajemnice wiary chrześcijańskiej – treścią filozoficznych poszukiwań; księgi obu Testamentów opierają się na wymysłach mitycznych; sam Jezus Chrystus jest fikcją mityczną.

F. Ostatnie zdanie jest fałszywe. Dziś uznaje się historyczność Jezusa. Pozostała treść zawiera w sobie wiele prawdy, ale i fałszu.

S: Skoro rozum ludzki stoi na równi z religią, nauki teologiczne powinny być tak samo traktowane jak filozoficzne.

F: I w zasadzie tak się dzieje obecnie, choć istotne są różnice. Np. teologia wymaga wiary, a filozofia nie.

S: Wszystkie bez różnicy dogmaty religii chrześcijańskiej są przedmiotem wiedzy naturalnej lub filozofii, a rozum ludzki wykształcony historycznie, na mocy swoich przyrodzonych możliwości i zasad, jest w stanie dojść do prawdziwego poznania wszystkich, nawet najskrytszych dogmatów, o ile dogmaty te przedłożone byłyby rozumowi jako przedmiot [badań].

F: Wiele jest w tym prawdy. Nie można jednak zapominać, że człowiek korzysta z darów danych przez Stwórcę.

S: Skoro czym innym jest filozof niż filozofia, ma on prawo i obowiązek podporządkować się autorytetowi, którego wiarygodność sam stwierdził; lecz filozofia ani może, ani powinna poddawać się jakiemukolwiek autorytetowi.

F: Racja częściowa. Filozoteizm podchodzi do wszystkich zagadnień w sposób fenomenologiczny (od nowa).

S. Kościół nie tylko nie powinien wytykać czegokolwiek w dziedzinie filozofii, ale nawet winien znosić błędy filozofii i pozwolić, by się sama poprawiła.

F. Filozofia jest nauką samodzielną.

S. Dekrety Stolicy Apostolskiej i kongregacji rzymskich przeszkadzają w swobodnym postępie nauki.

F. To raczej przeszłość, ale tak było. Przykładów można podać wiele.

S. Metoda i zasady uprawiania teologii przez dawnych mistrzów scholastyki całkiem nie odpowiadają potrzebom czasów obecnych ani postępowi nauk.

F. Każdy okres historyczny charakteryzuje się odmiennym sposobem uprawiania teologii. Ta odmienność to bogactwo kulturowe. Każda formacja kulturowa wydobywała inne walory teologii. Np. scholastyka narzucała porządek rozumowy, schemat postępowania i wydobywała prawdy teologiczne. Pokazywała relację między Stwórcą a rzeczywistością.

S. Filozofią należy się zajmować bez uwzględniania nadnaturalnego Objawienia.

F. Każda nauka winna iść własną drogą, aby w końcu dotrzeć do wspólnej prawdy. To co dziś nazywa się nadnaturalne, nadprzyrodzone może stać się wiedzą. To kwestia tylko czasu.

S. Każdy człowiek ma swobodę wyboru i wyznawania religii, którą przy pomocy światła rozumu uzna za prawdziwą.

F. Jak najbardziej. Wynika to z daru wolności jakie otrzymał każdy człowiek od Stwórcy. Każda religia mówiąca o jedynym Bogu należy do tego samego kręgu wyznaniowego (religia monoteistyczna) i kulturowego.