Apostołowie Jezusa

 

Szymon Piotr (zm. 64): syn Jony (lub Jana), brat Andrzeja, pochodził z Betsaidy z nad jeziora Genezaret. Z zawodu rybak, uważany za pierwszego papieża. Zmarł śmiercią męczeńską powieszony na krzyżu, na własną prośbę do góry nogami. Piotr był jednym z najbardziej zaufanych uczniów Chrystusa. Piotrowi przypisywane są dwa listy wschodzące w skład NT: 1. List Piotra oraz 2. List Piotra. Autentyczność 1. Listu Piotra we wczesnym Kościele nigdy nie była kwestionowana, natomiast co do 2. Listu Piotra aż do IV wieku wielu autorów (m.in. Euzebiusz z Cezarei) wyrażało wątpliwości, czy faktycznie pochodzi on od Piotra Apostoła. We współczesnej biblistyce zdania na temat autentyczności obu listów są podzielone. Natomiast niewątpliwymi apokryfami są tzw. Ewangelia Piotra oraz Apokalipsa Piotra. Według relacji biblijnej Piotr zmieniał podczas swojego życia zdanie dotyczące literalnego pojmowania części przepisów Prawa Mojżeszowego. Początkowo, Piotr unikał pogan i uważał, że nie mają oni udziału w Ewangelii. Pogląd ten uległ częściowej zmianie dopiero po wizji jaką otrzymał od Boga i po wizycie w domu Korneliusza w Cezarei, kilka lat po śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa (Dz 10). Kilkanaście lat później apostoł Piotr wraz z innymi członkami Kościoła jerozolimskiego przebywał wśród chrześcijan nawróconych spomiędzy pogan w Antiochii, bez okazywania jakiejkolwiek dyskryminacji. Dowiedziawszy się jednak o przybyciu wysłanników Jakuba (przywódcy Kościoła w Jerozolimie), zaczął się zachowywać tak, jakoby zachowywał ceremonialną czystość i nie jadał z poganami, a w jego ślad poszli inni, nawet Barnaba. Zobaczywszy to, Paweł z Tarsu sprzeciwił się mu wprost, nazywając jego zachowanie nagannym i obłudnym, wygłaszając, że człowiek nie jest usprawiedliwiany z uczynków Prawa, a tylko przez wiarę w Jezusa (List do Galatów Ga 2,11–16).

 

Andrzej brat Szymona Piotra: pierwszy powołany przez Jezusa. Pochodził z rybackiej rodziny. Mieszkał w Kafarnaum. Początkowo był uczniem św. Jana Chrzciciela. Pod jego wpływem poszedł za Jezusem Chrystusem, gdy ten przyjmował chrzest w Jordanie. Andrzej nie tylko sam przystąpił do Chrystusa, ale przyprowadził także św. Piotra. Po śmierci Jezusa na krzyżu, jego zmartwychwstaniu i zesłaniu Świętego Ducha na apostołów, Andrzej jako pierwszy głosił Ewangelię w Bizancjum (uważa się, że był pierwszym biskupem konstantynopolitańskim), a następnie w miastach Azji Mniejszej, Tracji, Scytii, Grecji, Abchazji i na wybrzeżach Morza Czarnego. Apostoł Andrzej został skazany na śmierć męczeńską, którą poniósł w greckim Pátrai (obecnie Patras), według różnych źródeł, w 62, 65 lub 70 roku. Rozpięto go na krzyżu mającym kształt litery "X". Jest to pierwsza litera "Chrystusa" w języku greckim od Χριστός, 'Christos' (Pomazaniec). Krzyż został później nazwany krzyżem świętego Andrzeja.

Jakub Starszy (Większy), syn Zebedeusza i Salome (zm. 43/44): brat Jana Ewangelisty (Mt 4,21–22). Matka jego Salome usługiwała Jezusowi (Mk 15,40). Był uprzywilejowanym uczniem Jezusa. Razem z bratem byli porywczego charakteru dlatego Jezus nazwał ich synami gromu (Łk 9,54; Mk 3,17). Herod Agryppa I, wnuk Heroda Wielkiego, kazał ściąć go mieczem (Dz 12, 1–2) podczas pierwszego prześladowania chrześcijan po Wielkanocy. Tradycja utrzymuje, że apostoł przed śmiercią żałował swego kata, który wzruszony taką postawą, nawrócił się na wiarę chrześcijańską.

Jan  Ewangelista (Apostoł) syn Zebedeusza (zm. 104?): najmłodszy z apostołów Jezusa, brat Jakuba Większego. Uważany za umiłowanego ucznia Jezusa. Według tradycji autor Ewangelii, Apokalipsy i listów. Prawdopodobnie założył szkołę w której zredagowano Ewangelię. Ewangelia miała być już opracowaną koncepcją teologiczną przez zespół redakcyjny (lub różnych autorów). Jan Apostoł był najpierw uczniem św. Jana Chrzciciela. Uczestniczył w najważniejszych wydarzeniach Jezusa (wskrzeszenia córki Jaira, przemienienia na górze Tabor, cierpień Jezusa w ogrodzie Getsemane i innych). Jan, jako jedyny z dwunastu Apostołów umarł śmiercią naturalną na zesłaniu, na wyspie Patmos lub w Efezie ok. 104r.

Filip (zm. 81?): pochodził z Betsaidy, był żonaty i ojcem kilku córek. W wcześniej był uczniem Jana Chrzciciela i przyjacielem Andrzeja. Przyprowadził do Jezusa Bartłomieja (J 1,46). Według Historii Kościelnej Euzebiusza z Cezarei zmarł w Hierapolis (to samo źródło podaje, że tam też zmarły jego dwie córki).

 

Bartłomiej Natanael z Ptolemaidy: był wykształcony. Bartłomiej był męczony, rozpięty na krzyżu głową w dół, żywcem obdarty ze skóry, ukrzyżowany, a następnie ścięty. Z apokryfów o św. Bartłomieju zachowały się Ewangelia Bartłomieja i Apokalipsa Bartłomieja. Znana jest jednak w dość drobnych fragmentach. Zachował się również obszerniejszy apokryf Męka Bartłomieja Apostoła.

 

Tomasz Didymos: w ewangelii Jana wymieniany jest cztery razy. Według apokryfów Tomasz poniósł męczeńską śmierć w Kalaminie w Indiach, zabity mieczem lub lancą.

 

Mateusz celnik, Lewi: ojciec Alfeusza, pochodził z Nazaretu, celnik w Kafarnaum, później apostoł Jezusa. Napisał ewangelię, którą uważa się za najbardziej teologiczną. Forsował myśl, że w osobie, życiu i nauce Jezusa spełniły się wszystkie proroctwa mesjańskie Starego Testamentu. Jezus jest więc Mesjaszem, a założony przez Niego Kościół to prawdziwe królestwo mesjańskie.

 

Jakub Mniejszy (Młodszy), syn Alfeusza (zm. 62): najważniejszy z grona braci Pańskich (krewnych Jezusa). Jeden z filarów Kościoła jerozolimskiego (por. Dz 12,17 i 15,13–21). Jakub znany jest jedynie z wykazu Dwunastu Apostołów, np. Mk 3,18. Jakub był bratem Judy Tadeusza i Szymona. Po śmierci Jakuba Starszego w 44 r. Został przewodniczący pierwszej gminy chrześcijańskiej. Od nawróconych na chrześcijaństwo Żydów żądał zachowania prawa Mojżeszowego. Między rokiem 45–49 napisał list do wiernych Kościoła narodowości żydowskiej. List ten zawiera wskazówki praktyczne dla pierwszych chrześcijan. Zmarł śmiercią męczeńską w 62 r.

Szymon Kananejczyk, (Zelota, Gorliwy): oprócz informacji wymieniających go (Łk 6,15; Dz 1,13;  Mt 10,4; Mk 3,18)  niewiele o nim wiadomo. Średniowieczna tradycja podaje, iż Szymon głosił Ewangelię wraz z apostołem św. Judą Tadeuszem po całej Afryce Północnej od Egiptu do Mauretanii i że w swych podróżach dotarł nawet do Wysp Brytyjskich, gdzie poniósł śmierć męczeńską. Według tradycji Szymon Zelota został zabity w Persji albo przez ukrzyżowanie, albo „rozcięcie piłą na dwoje” razem ze św. Judą.

 

Juda Tadeusz (zm 80?): brat Jakuba Młodszego, brat Pański i autor Listu Judy (por. Jud 1,1). Okazją do jego powstania (ok. 67) było pojawienie się błędnych nauk.

Judasz Iskariota: zdradził Jezusa. Jego śmierć opisywana jest na różne sposoby. Wg Mateusza – popełnił samobójstwo przez powieszenie (Mt 27,5), wg Piotra – spadłszy głową na dół, pękł (Dz 1,18). Wg Papiasza – zdrajca tak się roztył, iż nie mógł tam, gdzie łatwo przejeżdżał wóz, przejść nawet z pochyloną głową.

Maciej (zm 80?): jeden z 72 uczniów Jezusa Chrystusa towarzyszący mu od samego chrztu. Wybrany losowo po śmierci Judasza Iskarioty. Był świadkiem wszystkiego co Jezus czynił, aż do Wniebowstąpienia. Według Klemensa Aleksandryjskiego umarł śmiercią naturalną. Wg innych podań Maciej kiedy  leżał na ziemi ukamienowany, przyskoczył do niego rzymski żołnierz i uciął mu głowę toporem, na znak, że Żydzi jako poddani nie mają prawa karać śmiercią.