Papieże cd. 74

Papież Pius X (1903–1914) udzielił błogosławieństwa urbi et orbi w bazylice św. Piotra, a nie z loggii. Uznał się, podobnie jak Pius IX  za więźnia Watykanu. Pius X był człowiekiem pobożnym. Wykazywał duże zdolności organizacyjne. Osobiście nic nie posiadał, wszystko rozdawał biednym, a po wybuchu wulkanu Etna (1908) umieścił 5 tys. sierot w zakładach  rzymskich. Zaliczany jest do papieży reformatorów, choć pod wieloma względami był zdecydowanie konserwatywny. Był pierwszym papieżem, któremu udało się uczynić z Rzymu centrum Kościoła katolickiego. Pius X zajął się przede wszystkim reformą wewnętrznego życia Kościoła, jego ustroju i administracji. Zmienił brewiarz i mszał, przywrócił gregoriańskie śpiewy. Głosił, że do droga do Chrystusa prowadzi przez Kościół. W tym celu należy zadbać o właściwą formację duchowieństwa. Nakazywał posłuszeństwo wobec biskupa diecezji. Młodzież zachęcał do codziennej komunii św. Dopuszczał 7 letnie dzieci do I Komunii św. Reformował kurię i zmniejszył administrację. Zlecił opracowanie nowego prawa kanonicznego, znacznie go upraszczając. Uznał muzykę klasyczną za wzór muzyki religijnej. Zachęcał do badań nad Pismem św., ostrzegając przed wybujałą krytyką. Papież w encyklice Pascendi (1907) wystąpił przeciw modermizmowi. Wiele jego dzieł umieścił w Indeksie ksiąg zakazanych. Dekret Lamentabili sone exitu z nowym syllabusem zawierał 65 błędów modernistycznych. Zagroził ekskomuniką katolikom głoszącym idee modernistyczne i związał profesorów uczelni kościelnych przysięgą o ich nie propagowanie. Uczeni katoliccy – filozofowie, teolodzy, egzegeci i historycy – nie mieli łatwego życia pod okiem takiego konserwatysty.  W encyklice Editae saepe zw. boromeuszowską (1910) wystąpił przeciw modernistom i protestantom, oskarżając ich o pychę, przewrotność i wrogość wobec krzyża Chrystusowego. Encyklika wywołała sprzeciw, tak że papież wstrzymał jej publikowanie w Rzeszy. Papież doprowadził do zerwania stosunków dyplomatycznych z Francją (1904). Parlament francuski anulował konkordat. Pius X był prekursorem Akcji Katolickiej. Wypowiedział się przeciwko międzynarodowym związkom zawodowym. Poparł jednak ruch prawicowo-manarchistyczny – Action Francaise. Pius protestował przeciwko rozdziałowi Kościoła od państwa w Portugalii i wydarzeniom w Hiszpanii, gdzie trwało prześladowanie księży i burzono kościoły. Nie do końca rozumiał Polski problem. Polskich patriotów nazywał „narodowymi radykałami”. Zezwalał na używanie języka rosyjskiego w kazaniach. Porozumienie z Rosją przewidywało naukę języka rosyjskiego, historii i literatury rosyjskiej w seminariach duchownych kształcących polskich księży. W 1906 roku papież potępił założoną w Królestwie Polskim sektę mariawitów. Wybuch I wojny światowej wywołał u papieża głęboki wstrząs. Załamał się i nie zajął stanowiska obrońcy wolności. Pogodził się z losem, oddając życie na ołtarzu ofiarnym.