Czasy wielkich uczonych, myśli starożytnych minął: Protagoras, Sokrates,
Platon, Arystoteles, Cyceron i wielu innych. Śledząc historyczny rozwój
intelektualny człowieka można dostrzec okres jego zastoju począwszy od I wieku
do oświecenia. Rozpoczęła się nowa era. Nie są jednak prawdziwe radykalne
poglądy o zapaści cywilizacyjnej, upadku kultury, obskurantyzmu. Większość
ówczesnych utworów literackich naśladowała wzorce klasyczne, ale powstawały też
nowe: Pisma Sydoniusza Apolinarego (zm 489), Kasjadora (zm. 585), Boecjusz (zm,
ok 525). Ze źródeł historycznych można
wysunąć wniosek, że w okresie tym
bardziej rozwijała się myśl humanistyczna (uniwersytety: Oksford, Cambridge, Salamanka i Coimbra, Sorbona,
Montpellier, Praga i Kraków, głośne dysputy naukowe) niż
inżynierska, techniczna (materialna).
Najazdy barbarzyńców w IV i V wieku spowodowały przerwanie szlaków
handlowych w rejonie Morza Śródziemnego. Co spowolniło handel, a w istocie
rozwój.
Na
bazie flet i dud zbudowano organy (dokument z 393 r.)
Pierwsze użycie nazwy skrzypice można znaleźć w zabytkach
literatury polskiej już z II połowy XV wieku i I połowy XVI wieku. Bezpośrednim
przodkiem skrzypiec były najprawdopodobniej polskie skrzypce strojone w
kwintach, a które przeniknęły z Polski do Włoch.
W
IV w. powstał gatunek śpiewu
liturgicznego – chorał ambrozjański.
Tradycja długi czas przypisywała papieżowi Grzegorzowi I (540–604)
skomponowanie śpiewów chorałowych (chorał gregoriański), choć sam święty papież
nie wspomina o tym fakcie w swoich pismach. Z czasem zostaje rozbudowany
i do śpiewów jednogłosowych zostają dodane fragmenty dwu lub
trzygłosowe. Twórcy muzyki średniowiecznej w dużej mierze pozostają
anonimowi, gdyż tworzą nie dla własnej chwały lecz na cześć Boga.
Oprócz muzyki religijnej istnieje również muzyka świecka, głównie liryka rycerska
(trubadurzy). W okresie renesansu muzyka przeżywała prawdziwy rozkwit
wielogłosowości. Utwory jednogłosowe zostały wyparte przez kompozycje,
w których głosy wokalne są samodzielne i tworzą skomplikowany
polifoniczny układ dźwiękowy. Bardzo silnie rozwijała się muzyka świecka.
Pieśń Bogurodzica
powstała w XIII lub XIV wieku na terenia Polski.
Odkrycia nowych praw przyrody prawie nie miały miejsca. Udoskonalano
jedynie to, co już posiadano. Rozwijała się za to logika, matematyzacja zjawisk fizycznych,
filozofia, teologia. Według Awicenny (980–1037) Bóg jest bytem koniecznym. Robert Grosseteste (1175–1253) uważał,
że wysiłek poznania świata jest daremny, jeśli nie włączy się do niego wewnętrznych idei zaszczepionych
przez Boga w umyśle człowieka. Poznanie zmysłowe jest podnietą dla duszy, lecz
nie umożliwia pełnego poznania. To dusza tworzy w sobie dane poznania, w
pełni rozumowe. Z dorobku filozofii i teologii korzysta się do dziś, a
wiele myśli pozostaje nadal aktualnych.
W
okresie pomiędzy budową chrześcijańskich bazylik w IV wieku, a VIII wiekiem
powstało niewiele dużych kamiennych budynków, w VI i VII wieku zostało jednak
wybudowanych wiele mniejszych kamiennych budowli. Od początku VIII wieku w
państwie frankijskim nastąpiło odrodzenie bazyliki jako formy
architektonicznej.
Zmiana sposobu wykorzystania siły pociągowej konia przyczynił się do
rozwoju handlu i wymiany myśli. Chomąto zrewolucjonizowało transport lądowy.
Koń mógł ciągnąc większe ciężary nie dusząc się i wolniej męcząc.
Rozwój nawigacji ułatwił transport morski na oceanach. Żeglarze zapuszczali się w
obszary, gdzie nie widać było wybrzeża. Wikingowie posługujący się nawigacją
słoneczną dotarli z Europy do Ameryki Północnej.
Ważnym wynalazkiem średniowiecza był komin. Powszechne jego zastosowanie
spowodowało zmiany w budownictwie. Ogień palący się na kominku stanowił
doskonałe i wydajne źródło ciepła, lepszy niż wiele systemów opracowanych w
czasach antyku. Wynalazek ten wpłynął także na zwyczaje kulinarne przez
upowszechnienie się kuchni, miejsc gotowania posiłków.
Na
skalę masową zaczęto wykorzystywać siłę wiatru (wiatraki) i wody (koło wodne).
Na budowach pojawiły się taczki i podnośniki. Kądziel i wrzeciono zastąpił
kołowrotek. W 1212 roku w Polsce powstał pierwszy młyn do foluszowania tkanin.
Rozwinęło się wydobycie bogactw naturalnych w kopalniach, które odwadniano.
Powstały piece hutnicze. Mechaniczny zegar wieżowy pozwolił na inne
gospodarowanie czasem i dokładniejsze jego mierzenie.
W
muzyce wprowadzono zapis nutowy. Zmodernizowano instrumenty muzyczne (organy).
Wynalazek druku zaliczany jest do odkryć czasów średniowiecza.
Medycyna poczyniła znaczne postępy
(Awicenna, duże znaczenie pijawek). Pojawiły się nowe substancje chemiczne:
arszenik (Św. Albert).
Można więc powiedzieć, że o ile moment upadku państw antycznych
przyniósł pewien upadek cywilizacyjny, to jednak następujący później okres
doprowadził do rozkwitu kultury. Bez średniowiecza Europa nie stałaby się tak
istotnym miejscem na mapie świata. Za większością wynalazków stały osoby
duchowne, których wykształcenie, z zasady, było wyższe od wykształcenia monarchów
i arystokratów.
Wśród nielicznych uczonych warto wspomnieć o: św. Albercie Wielkim i
Roger Bacon (ok. 1214–1292), Janie Buridan (1300–1358, zwolennik pojęcia
impetu). Wykazał również, iż można dowieść istnienia jakiejś rzeczy, wychodząc
w rozumowaniu od przesłanek hipotetycznych [1].
Późniejszy wynalazek kompasu magnetycznego pozwolił na żeglowanie także
w czasie, gdy nie widoczne były gwiazdy i słońce. Statki stały się
bezpieczniejsze i zdolne do długotrwałego przebywania na morzu.
Okres średniowiecza to początek odkryć geograficznych. Reformacja
religijna dała nowe spojrzenie na wiarę.
[1] Filozoteizm wyznaje zasadę, że wraz z ilością dowodów poszlakowych
przemawiających za jakąś tezą, wzrasta prawdopodobieństwo wiarygodności
postawionej tezy.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz