Początki państwa kościelnego

          Na przełomie V/VI wieku toczono liczne spory teologiczno-doktrynalne. Zastanawiano się nad naturą duszy, teorią predestynacji (pośmiertne losy człowieka). Zwalczano semipelagianizm, głoszący, niesłusznie iż człowiek sam może zrobić pierwszy krok ku Stwórcy, bez pomocy łaski Bożej. Dogmatyka rozwijała się teraz spokojniej.  Sytuacja polityczna była jednak trudna. Papież zmuszony był często sam bronić Rzymu i układać się z Longobardami. Głód i zaraza stanowiły zagrożenie dla Rzymu. Papież zmuszony był do działań administracyjnych,  opiekować się społeczeństwem. Kościół pozostał jedyną zorganizowaną siłą. W ten sposób rozpoczęła się ewolucja, która miała doprowadzić do ustanowienia państwa kościelnego. Kościół organizował szkoły biskupie dla kleru i osób świeckich, arystokracji. Powoli kończyła się starożytność i zaczynało średniowiecze.

          Północna Europa mniej nękana najazdami, powoli się chrystianizowała.  W Brytanii działał św. Patryk (apostoł Irlandii). Swoją działalność rozpoczął  św. Grzegorz (590–604).

Grzegorz I (ok. 540 – 604) – z pochodzenia Rzymianin, papież (od 3 września 590 do śmierci), pierwszy mnich (benedyktyn) będący papieżem, ojciec i święty Kościoła katolickiego oraz prawosławnego (jako Grzegorz Dialogos). Zaliczony przez papieża Bonifacego VIII do grona czterech doktorów Kościoła, reformator Kościoła. Otrzymał staranne wykształcenie. Poznał łacinę i jej gramatykę. Mówił też po grecku.    W czasie dzieciństwa Grzegorza cesarstwo zachodniorzymskie już nie istniało. Rzym przechodził z rąk do rąk oblegany przez Ostrogotów. Prawdopodobne jest, że w czasie oblężeń Rzymu dokonywanych przez Totilę, (we wczesnym dzieciństwie Grzegorza) jego zamożni rodzice ewakuowali się z miasta. On sam pochodził z rodziny patrycjuszy (ród Anicjuszy). Jego pradziadkiem był papież Feliks III (483–492). Oboje rodzice Grzegorza, jak wielu członków ich rodziny, byli zaangażowanymi chrześcijanami. Jego matka – Święta Sylwia – została kanonizowana. Trzy siostry jego ojca były zakonnicami, a dwie z nich: Tarzylla i Emiliana zostały kanonizowane. W dniu śmierci swojego ojca, w 575 wycofał się z funkcji publicznych i wstąpił do Zakonu Świętego Benedykta. Rodzinną willę znajdującą się w centrum miasta i majątek, który odziedziczył, przeznaczył na fundację nowych klasztorów oraz na cele charytatywne. Ufundował sześć klasztorów na Sycylii i jeden w Rzymie. W tym okresie Grzegorz podupadł na zdrowiu. W 579 przyjął święcenia diakonatu. W dwa lata później papież Pelagiusz II uczynił go swym posłem na cesarskim dworze w Konstantynopolu, gdzie przebywał do 586. Po powrocie do Rzymu zamieszkał ponownie w klasztorze. W 590 r. został papieżem. Ustanowił kanon mszy św. Był człowiekiem czynu, a zarazem wielkiej pobożności.

          Po śmierci Pelagiusza II (7 lutego 590) z powodu epidemii dżumy panującej w Rzymie wybrano Grzegorza, przez aklamację, na papieża. Mimo początkowej niechęci 3 września tego samego roku przyjął sakrę (wikipedia).